Jump to content
Үндсэн цэс
Үндсэн цэс
хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх
хумих
Залуурдагч
Нүүр хуудас
Сүүлийн өөрчлөлтүүд
Санамсаргүй хуудас
Help about MediaWiki
Wikibilig
Хайлт
Хайх
Бүртгүүлэх
Нэвтрэх
Өөрийн багаж хэрэгслүүд
Бүртгүүлэх
Нэвтрэх
Pages for logged out editors
learn more
Оруулсан хувь нэмэр
Хэлэлцүүлэг
Засварлах:
ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠊ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ
(хэсэгчилэн)
Хуудас
Хэлэлцүүлэг
монгол
Унших
Засварлах
Кодоор засварлах
Түүх
Хэрэглүүр
Хэрэглүүр
хажуугийн цэсэнд шилжүүлэх
хумих
Үйлдэл
Унших
Засварлах
Кодоор засварлах
Түүх
Ерөнхий
Энд холбогдсон хуудас
Өөрчлөгдчихсөн эсэх
Тусгай хуудсууд
Хуудасны мэдээлэл
Анхаар:
Та нэвтрээгүй байгаа тул ямарваа засвар хийвэл таны IP хаяг нийтэд ил харагдана.
Нэвтэрч орох
эсвэл
шинээр бүртгүүлвэл
таны оруулсан засварууд таны нэр доор бүртгэгддэг давуу талтай.
Anti-spam check. Do
not
fill this in!
= ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ = <br> {{ImageX |Filename=Comparison_of_geometries.svg |Text=ᠡᠶᠡᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠣᠭᠲᠠᠷᠭᠤᠢ ᠢᠢᠨ ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠯ ᠨᠢ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠵᠤᠤᠪᠠᠩ ᠭᠠᠳᠠᠷᠭᠤ ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠶᠤᠮ᠃ |Height=50 }} <br> ᠷᠢᠮᠠᠨ<sup>Riemann</sup> ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠷ<sup>geometry</sup> ᠨᠢ ᠲᠣᠭᠲᠠᠮᠠᠯ ᠡᠶᠡᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠶ᠋ᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠭᠠᠳᠠᠷᠭᠤ ᠪᠤᠶᠤ ᠵᠤᠤᠪᠠᠩ ᠭᠠᠳᠠᠷᠭᠤ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠬᠡᠷᠡᠭᠵᠢᠳᠡᠭ᠃<ref>[https://science.wikia.org/ru/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0 Наука. Геометрия Римана]. ᠬᠠᠨᠳᠤᠭᠰᠠᠨ 2021/02/28</ref> ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯᠲᠤ ᠪᠤᠰᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠦᠨ ᠡᠨᠡ ᠬᠡᠯᠪᠡᠷᠢ ᠢᠢ ᠮᠥᠨ ᠧᠯᠯᠢᠫᠰ ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ<sup>elliptic geometry</sup> ᠭᠡᠳᠡᠭ᠃<ref>[https://www.booksite.ru/fulltext/1/001/008/080/804.htm Н. В. Ефимов. Неевклидовы геометрии]. ᠬᠠᠨᠳᠤᠭᠰᠠᠨ 2021/03/02 </ref> ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋<sup>Euclid</sup> ᠦᠨ ᠪᠤᠶᠤ ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠲᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠨᠢ ᠲᠡᠭ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠪᠲᠠᠭᠠᠢ ᠣᠷᠤᠨ ᠵᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠡᠷ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ ᠪᠣᠯ [[ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ|ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ]] ᠢᠢᠨ<sup>Лобачевский</sup> ᠬᠢ ᠨᠢ ᠰᠥᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠣᠷᠤᠨ ᠵᠠᠢ ᠢᠢ ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠳᠡᠭ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠬᠠᠷᠢᠨ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠨᠢ ᠡᠶᠡᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠭᠦᠳᠦᠭᠦᠷ ᠣᠷᠤᠨ ᠵᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠵᠠᠭᠪᠤᠷ ᠪᠣᠯᠤᠨ ᠠ᠋᠃ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠥᠪᠡᠷ ᠦᠨ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠢ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠡᠮᠵᠢᠭᠳᠠᠬᠦᠨᠲᠦ ᠬᠠᠪᠲᠠᠭᠠᠢ᠂ ᠭᠤᠷᠪᠠᠨ ᠬᠡᠮᠵᠢᠭᠳᠡᠬᠦᠨᠲᠦ ᠬᠢᠭᠡᠳ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠡᠴᠡ ᠳᠡᠭᠡᠭᠰᠢ ᠬᠡᠮᠵᠢᠭᠳᠡᠬᠦᠨᠲᠦ ᠣᠭᠲᠠᠷᠭᠤᠢ ᠳ᠋ᠤ ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠃ <br><br> == ᠠᠻᠰᠢᠣᠮ == <br> {{ImageX |Filename=Polardreieck1.svg |Text= ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠢ ᠲᠡᠭᠰᠢ ᠥᠨᠴᠦᠭ ᠢᠢᠡᠷ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠵᠤ ᠪᠤᠢ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠬᠣᠭᠤᠷᠤᠨᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠨ ᠠ᠋ |Height=50 }} <br> '''ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠢ ᠨᠢᠭᠡ ᠬᠠᠪᠲᠠᠭᠠᠢ ᠳ᠋ᠤ ᠣᠷᠣᠰᠢᠵᠤ ᠪᠠᠢᠢᠭ ᠠ᠋ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠤᠰ ᠪᠦᠷᠢ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠢ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠨ ᠠ᠋'''᠃ <ref>[https://bigenc.ru/mathematics/text/2652171 Н. В. Ефимов. Неевклидовы геометрии]. ᠬᠠᠨᠳᠤᠭᠰᠠᠨ 2021/02/23</ref> ᠪᠠᠰᠠ᠄ ᠬᠡᠷᠪᠡ <math>g</math> ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠱᠤᠭᠤᠮ ᠪᠥᠭᠡᠳ <math>P</math> ᠴᠡᠭ ᠨᠢ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠦ ᠭᠠᠳᠠᠨ ᠠ ᠣᠷᠤᠰᠢᠵᠤ ᠪᠠᠢᠢᠭ ᠠ᠋ ᠪᠣᠯ <math>g</math> ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠪᠠ <math>P</math> ᠴᠡᠭ ᠢ ᠳᠠᠮᠨᠠᠭᠰᠠᠨ ᠬᠠᠪᠲᠠᠭᠠᠢ ᠳ᠋ᠤ <math>g</math> ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠢ ᠦᠯᠦ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠬᠤ ᠨᠢᠭᠡ ᠴᠦ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ <math>h</math> ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠃<ref>Benno Klotzek: . 1. Auflage. Harri Deutsch, Frankfurt am Main 2001, ISBN 3-8171-1583-0</ref> ᠪᠠᠰᠠ᠄ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳ᠋ᠤ ᠫᠧᠷᠫᠧᠨ᠍ᠡᠳᠢᠻᠦ᠋ᠯᠠᠷ<sup>perpendicular</sup> ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠬᠣᠭᠤᠷᠤᠨᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠨ ᠠ᠋᠃ ᠶᠡᠷᠦ ᠨᠢ᠂ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡ ᠲᠠᠯ ᠠ᠋ ᠳᠠᠬᠢ ᠪᠦᠬᠢ ᠫᠧᠷᠫᠧᠨ᠍ᠳᠢᠻᠦ᠋ᠯᠠᠷ ᠤᠳ ᠲᠡᠷᠡ ᠬᠦ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ "ᠦᠨᠡᠮᠯᠡᠬᠦᠢ ᠲᠤᠢᠢᠯ" ᠬᠡᠮᠡᠬᠦ ᠭᠠᠭᠴᠠ ᠴᠡᠭ ᠲᠦ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠨ ᠠ᠋᠃ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ ᠨᠥᠭᠦᠭᠡ ᠲᠠᠯ ᠠ᠋ ᠳ᠋ᠠᠬᠢ ᠫᠧᠷᠫᠧᠨ᠍ᠳᠢᠻᠦ᠋ᠯᠠᠷ ᠤᠳ ᠴᠤ ᠮᠥᠨ ᠨᠢᠭᠡ ᠴᠡᠭ ᠲᠦ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠨ ᠠ᠋᠃<br> ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠡᠰᠡᠷᠭᠦ ᠲᠠᠯ ᠠ᠋ ᠳ᠋ᠠᠬᠢ ᠲᠤᠢᠢᠯ ᠤᠳ ᠨᠢᠭᠡ ᠯᠡ ᠲᠤᠢᠢᠯ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠌ ᠊ᠠ᠋᠃ ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯᠲᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠨᠢ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠵᠦᠭ ᠲᠦ ᠬᠢᠵᠠᠭᠠᠷ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ ᠪᠣᠯ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠨᠢ ᠪᠢᠲᠠᠭᠦᠦ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠂ ᠥᠭᠡᠷ ᠡ᠋ ᠪᠠᠡ ᠬᠡᠯᠡᠪᠡᠯ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠦᠵᠦᠭᠦᠷ ᠨᠢ ᠠᠭᠤᠯᠵᠠᠨ ᠨᠡᠢᠢᠯᠡᠳᠡᠭ᠃<ref name=":0">[http://www.e-osnova.ru/PDF/osnova_3_24_3845.pdf О.А.Старова. Геометрия Римана. 2012/12]. ᠬᠠᠨᠳᠤᠭᠰᠠᠨ 2021/03/02]</ref> ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠭᠡᠵᠦ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ ᠪᠥᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠦᠨ ᠪᠦᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷ ᠲᠣᠭᠤᠷᠢᠭ ᠤᠳ ᠢ ᠬᠡᠯᠡᠳᠡᠭ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠡᠨᠡ ᠨᠢ ᠴᠢᠩᠬᠠ ᠡᠰᠡᠷᠭᠦ ᠲᠠᠯ ᠋ᠠ᠋ ᠳ᠋ᠤ ᠪᠠᠢᠢᠷᠢᠯᠠᠬᠤ ᠴᠡᠭ ᠦᠳ ᠦᠨ ᠣᠯᠠᠨᠯᠢᠭ ᠪᠣᠯᠵᠤ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠢ ᠢᠩᠭᠢᠵᠦ ᠲᠣᠳᠤᠷᠬᠠᠶ᠋ᠢᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠢᠢᠠᠷ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ ᠤᠷᠲᠤ ᠨᠢ ᠳᠠᠷᠠᠭᠠᠬᠢ ᠲᠡᠭᠰᠢᠳᠬᠡᠯ ᠢᠢᠡᠷ ᠲᠣᠮᠢᠶᠠᠯᠠᠭᠳᠠᠨ ᠠ᠋᠄ <br><br> <span style="writing-mode: horizontal-tb;"> <br><br><br><br> <math>L = \pi r</math> <br><br> <span style="max-height:50vh; writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'"> ᠡᠭᠦᠨ ᠳ᠋ᠦ᠄ <br><span style="writing-mode: horizontal-tb;">L</span> ᠨᠢ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ ᠤᠷᠲᠤ᠂ <br><span style="writing-mode: horizontal-tb;">r</span> ᠨᠢ ᠬᠡᠭᠡᠰᠦ (ᠷᠠᠳᠢᠦ᠋ᠰ<sup>radius</sup>)᠃ </span> </span><br><br> ᠧᠯᠯᠢᠫᠰ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ ᠭᠤᠷᠪᠠᠯᠵᠢᠨ ᠤ ᠥᠨᠴᠦᠭ ᠦᠳ ᠦᠨ ᠨᠡᠢᠢᠯᠡᠪᠦᠷᠢ ᠢᠮᠠᠭᠲᠠ <span style="writing-mode: horizontal-tb;">180°</span> ᠡᠴᠡ ᠶᠡᠬᠡ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃<ref>[https://mathworld.wolfram.com/EllipticGeometry.html WolframMathWorld. Elliptic Geometry]. ᠬᠠᠨᠳᠤᠭᠰᠠᠨ 2021/03/02</ref> ᠮᠥᠨ ᠲᠥᠰᠦᠲᠠᠢ ᠭᠤᠷᠪᠠᠯᠵᠢᠨ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠵᠠᠪᠠᠯ ᠻᠣᠨ᠍ᠭ᠌ᠷᠦ᠋ᠧᠨ᠍ᠲ<sup>congruent</sup> ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃ <br><br> ==ᠠᠴᠢ ᠬᠣᠯᠪᠤᠭᠳᠠᠯ== <br> {{ImageX |Filename=Euclidian_and_non_euclidian_geometry.png |Text=<span style="writing-mode: horizontal-tb; "><b>1</b>.</span> ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳᠤ ᠦᠯᠦ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠬᠤ ᠴᠡᠭ ᠢ ᠳᠠᠭᠠᠷᠢᠬᠤ ᠨᠢᠭᠡ ᠯᠡ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳ᠋ᠤ ᠫᠠᠷᠠᠯᠯᠧᠯ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃ (ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ) <br><span style="writing-mode: horizontal-tb; "><b>2</b>.</span> ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳᠤ ᠦᠯᠦ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠬᠤ ᠴᠡᠭ ᠢ ᠳᠠᠭᠠᠷᠢᠬᠤ ᢩᠪᠥᠭᠡᠳ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳ᠋ᠤ ᠫᠠᠷᠠᠯᠯᠧᠯ ᠣᠷᠤᠰᠢᠬᠤ ᠬᠢᠵᠠᠭᠠᠷ ᠦᠭᠡᠢ ᠣᠯᠠᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃ (ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ) <br><span style="writing-mode: horizontal-tb; "><b>3</b>.</span> ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠳᠤ ᠦᠯᠦ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠬᠤ ᠴᠡᠭ ᠢ ᠳᠠᠭᠠᠷᠢᠬᠤ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠤ ᠠᠯᠢ ᠨᠢ ᠴᠤ ᠲᠤᠬᠠᠢ ᠢᠢᠨ ᠰᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠢ ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠃ (ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ) |Height=50 }} <br> ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠷ ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋᠂ ᠭᠠᠦ᠋ᠰᠰ<sup>Gauss</sup>᠂ ᠪᠣᠯᠢᠶᠠᠢ<sup>Boliay</sup>᠂ ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ ᠨᠠᠷ ᠤᠨ ᠣᠨᠣᠯ ᠢ ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠶᠢ ᠨᠢᠭᠡ ᠳᠡᠭᠡᠪᠦᠷ ᠳᠣᠣᠷᠠ ᠣᠷᠣᠭᠤᠯᠵᠤ ᠥᠭᠭᠦᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠶ᠋ᠢᠨᠠ᠃ <br> ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ᠂ ᠲᠡᠳᠡᠭᠡᠷ ᠢ ᠦᠯᠡᠮᠵᠢ ᠥᠷᠭᠡᠳᠬᠡᠵᠦ᠂ ᠡᠮᠦᠨᠡ ᠨᠢ ᠬᠡᠨ ᠦ ᠴᠤ ᠲᠥᠰᠦᠭᠡᠯᠡᠵᠦ ᠪᠠᠶ᠋ᠢᠭᠠᠳᠦᠢ ᠨᠡᠩ ᠰᠢᠨ ᠡ ᠪᠣᠯᠤᠮᠵᠢ ᠶᠢ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠲᠥᠷᠥᠯᠬᠢᠲᠡᠨ ᠦ ᠣᠶᠤᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠳᠤ ᠨᠡᠭᠡᠭᠡᠵᠦ ᠥᠭᠴᠡᠢ᠃ <br> ᠪᠣᠳᠠᠲᠤ ᠹᠢᠽᠢᠻ<sup>physic</sup> ᠣᠷᠤᠨ ᠵᠠᠢ᠂ ᠴᠠᠭ ᠬᠤᠭᠤᠴᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠴᠢᠨᠠᠷ ᠤᠳ ᠨᠢ [[ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠊ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ|ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ]] ᠪᠢᠰᠢ ᠬᠠᠷᠢᠨ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠲᠦ ᠬᠠᠷᠠᠭᠠᠯᠵᠠᠳᠠᠭ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠋᠃<ref>В.А.Фок. Теория пространства, времени и тяготения. ГИТТЛ. Москва 1955. с. 253 </ref> ᠲᠡᠦᠬᠡᠨ ᠳᠠᠷᠠᠭᠠᠯᠠᠯ ᠤᠨ ᠬᠤᠪᠢ ᠳᠤ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠨᠢ ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠡᠴᠡ ᠬᠣᠵᠢᠭᠤ᠂ 1854 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠭᠠᠷᠴᠤ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ᠃ ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠦᠨ ᠰᠠᠭᠤᠷᠢ ᠶᠢ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠪᠥᠷᠢᠨ ᠬᠢᠨᠠᠵᠤ ᠦᠵᠠᠭᠡᠳ᠂ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠦ ᠣᠷᠣᠨ ᠳᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠬᠤ ᠥᠪᠡᠷ ᠦᠨ ᠵᠠᠷᠴᠢᠮ ᠤᠳ ᠢ ᠰᠠᠨᠠᠯ ᠪᠣᠯᠭᠠᠵᠠᠢ᠃ ᠡᠭᠦᠪᠡᠷ ᠢᠶ᠋ᠡᠨ ᠧᠦᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠦᠨ ᠪᠤᠰᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠡᠲ᠋ᠧᠷ ᠦᠨ ᠣᠯᠠᠨ ᠬᠡᠯᠪᠡᠷᠢ ᠪᠠᠶ᠋ᠢᠵᠤ᠂ ᠣᠭᠲᠠᠷᠭᠤᠢ ᠶᠢᠨ ᠬᠢᠵᠠᠭᠠᠷ ᠦᠭᠡᠢ ᠣᠯᠠᠨ ᠥᠭᠡᠷ ᠠ᠋ ᠪᠦᠲᠦᠴᠡ ᠶᠢ ᠲᠣᠳᠣᠷᠬᠠᠶ᠋ᠢᠯᠠᠵᠤ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠶᠢ ᠲᠤᠩᠬᠠᠭᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠠᠶ᠋ᠢᠨᠠ᠃ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠡᠳᠡᠭᠡᠷ ᠪᠣᠯᠤᠮᠵᠢᠲᠤ ᠬᠤᠪᠢᠯᠪᠤᠷᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠠᠴᠠ ᠡᠩ ᠦᠨ ᠨᠢᠭᠡᠨ ᠲᠣᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠤᠯ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠲᠣᠭᠲᠠᠮᠠᠯ ᠡᠶᠡᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠶ᠋ᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ ᠣᠷᠣᠨ ᠵᠠᠢ ᠶᠢ ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠢ ᠲᠠᠨᠢᠯᠴᠠᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃<ref name=":0" /> [[ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠩᠭᠤᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠶᠡᠷᠦᠩᠬᠡᠢ ᠣᠨᠤᠯ|ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠩᠭᠤᠢ ᠢᠢᠨ ᠶᠡᠷᠦᠩᠬᠡᠢ ᠣᠨᠤᠯ]] ᠢ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠧᠢᠢᠨ᠍ᠱᠲ᠋ᠠᠢᠢᠨ<sup>Einstein</sup> ᠥᠪᠡᠷ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠬᠡᠷᠡᠭ ᠲᠡᠢ ᠦᠨᠡᠨ ᠵᠥᠪ ᠮᠠᠲᠾᠧᠮᠠᠲᠢᠻ<sup>mathematic</sup> ᠬᠡᠷᠡᠭᠰᠡᠯ ᠢ ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠡᠴᠡ ᠣᠯᠵᠤ<ref>Max Born. Physics in My Generation (Springer, 1969), <nowiki>ISBN 0-387-90008-X</nowiki>. p. 329</ref>᠂ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠳᠤ ᠲᠦᠰᠢᠭᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃<br><br> ==ᠨᠡᠷ ᠡ᠋ ᠲᠣᠮᠢᠶᠠᠯᠠᠯ== ᠷᠢᠮᠠᠨ ᠤ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ - Riemannian geometry - геометрия Римана ᠧᠯᠯᠢᠫᠰ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ - elliptic geometry - эллиптическая геометрия ᠪᠥᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ - spherical geometry - сферическая геометрия ᠡᠶᠡᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ - positive curvature - положительная кривизна ᠰᠥᠷᠭᠦ ᠮᠤᠷᠤᠢᠢᠯᠲᠠ - negative curvature - отрицательная кривизна ᠫᠧᠷᠫᠧᠨ᠍ᠳᠢᠻᠦ᠋ᠯᠠᠷ - perpendicular - перпендикуляр ᠫᠠᠷᠠᠯᠯᠧᠯ - parallel - параллель ᠣᠭᠲᠤᠯᠤᠯᠴᠠᠬᠤ - intersect - пересекаться ᠬᠠᠪᠲᠠᠭᠠᠢ - plane - плоскость ᠣᠭᠲᠠᠷᠭᠤᠢ᠂ ᠣᠷᠤᠨ ᠵᠠᠢ - space - пространство<br>ᠦᠨᠡᠮᠯᠡᠬᠦᠢ ᠲᠤᠢᠢᠯ - absolute pole - абсолютный полюс ᠪᠥᠮᠪᠦᠷᠴᠡᠭ - sphere - сфера ᠲᠣᠭᠤᠷᠢᠭ - circle - окружность ᠬᠡᠮᠵᠢᠭᠳᠡᠬᠦᠨ - dimension - измерение <br><br> ==ᠤᠶᠠᠯᠳᠤᠭ ᠠ᠋ ᠨᠡᠢᠢᠲᠡᠯᠡᠯ== [[ᠧᠦ᠋ᠻ᠊ᠯᠢᠳ᠋ ᠊ᠦᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ]]<br> [[ᠯᠣᠪᠠᠴᠧᠹᠰᠻᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ]] <br> == ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ == <references /> [[Ангилал:ᠮᠠᠲ᠋ᠾᠧᠮᠠᠲᠢᠭ]] [[Ангилал:ᠭᠧᠣᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ]]
Товч агуулга:
Wikibilig-д оруулсан бүх хувь нэмрийг бусад хэрэглэгчид засварлаж, өөрчилж, устгаж болдгийг анхаарна уу. Хэрэв та өөрийн хувь нэмрээ бусдад засварлуулах, тараагдуулахыг хүсэхгүй байгаа бол энд битгий оруулаарай.
Та мөн үүнийг өөрөө бичсэн, эсвэл нийтийн өмчид тавигдсан буюу үүнтэй адилтгаж болох сангаас хуулж тавьсан бүтээл гэдгээ амласан байгааг анхаараарай (дэлгэрэнгүй мэдээллийг
Wikibilig:Зохиогчийн эрх
-с авна уу).
ЗОХИОГЧИЙН ЭРХ БҮХИЙ БҮТЭЭЛИЙГ ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙГЭЭР ТАВИХИЙГ ХОРИГЛОНО!
Цуцлах
Засвар хийх тухай тусламж
(шинэ цонх нээгдэнэ)
Toggle limited content width