"Ньютоны хөдөлгөөний хуулиуд"-ны өөр хувилбарууд
(fixed errors) Tags: Reverted Mobile edit Mobile web edit |
(Wikibilig-д оруулсан бүх хувь нэмрийг бусад хэрэглэгчид засварлаж, өөрчилж, устгаж болдгийг анхаарна уу. Хэрэв та өөрийн хувь нэмрээ бусдад засварлуулах, тараагдуулахыг хүсэхгүй байгаа бол энд битгий оруулаарай. Та мөн үүнийг өөрөө бичсэн, эсвэл нийтийн өмчид тавигдсан буюу үүнтэй адилтгаж болох сангаас хуулж тавьсан бүтээл гэдгээ амласан байгааг анхаараарай (дэлгэрэнгүй мэдээллийг Wikibilig:Зохиогчийн эрх-с авна уу). ЗОХИОГЧИЙН ЭРХ БҮХИЙ БҮТЭЭЛИЙГ ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙГЭЭР ТАВИХИЙГ ХОРИГЛОНО!) Tags: Reverted Mobile edit Mobile web edit Visual edit |
||
1-р мөр: | 1-р мөр: | ||
=ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠦᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ= | =ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠦᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ= | ||
<i>'''ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ'''</i> ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠮᠸᠬᠠᠨᠢᠭ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠤᠨ ᠴᠢᠬᠤᠯᠠ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠩᠬᠠ '''ᠢᠰᠠᠻ ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ'''<sup><small>saac Newton</small></sup> | |||
<i>'''ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ'''</i> ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠮᠸᠬᠠᠨᠢᠭ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠤᠨ ᠴᠢᠬᠤᠯᠠ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠩᠬᠠ '''ᠢᠰᠠᠻ ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ a'''<sup><small>saac Newton</small></sup> <small>1687</small> ᠣᠨ ᠳ᠋ᠤ 《'''ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠭᠦᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠮᠠᠲ᠋ᠸᠮᠠᠲ᠋ᠢᠭ ᠵᠠᠷᠴᠢᠮ ᠤᠳ'''》 (ᠯᠠᠲ᠋ᠢᠨ <small>''Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica''</small>) ᠪᠦᠷᠦᠭᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠪᠡᠨ ᠨᠡᠢᠢᠲᠡᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ | |||
==ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ == | ==ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ == | ||
<span style="writing-mode: horizontal-tb">[[File:Cup and Coin Activity-first law of motion.jpg|thumb| | <span style="writing-mode: horizontal-tb">[[File:Cup and Coin Activity-first law of motion.jpg|thumb| | ||
27-р мөр: | 29-р мөр: | ||
=ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ= | =ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ= | ||
<small> | <small> | ||
09:11, 15 Зургаадугаар сар 2024-ий байдлаарх засвар
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠦᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠮᠸᠬᠠᠨᠢᠭ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠤᠨ ᠴᠢᠬᠤᠯᠠ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠩᠬᠠ ᠢᠰᠠᠻ ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ asaac Newton 1687 ᠣᠨ ᠳ᠋ᠤ 《ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠭᠦᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠮᠠᠲ᠋ᠸᠮᠠᠲ᠋ᠢᠭ ᠵᠠᠷᠴᠢᠮ ᠤᠳ》 (ᠯᠠᠲ᠋ᠢᠨ Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica) ᠪᠦᠷᠦᠭᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠪᠡᠨ ᠨᠡᠢᠢᠲᠡᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠵᠢᠭᠳᠡ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠦ ᠪᠤᠢ ᠠᠯᠢᠪᠠ ᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠳ᠋ᠦ ᠭᠠᠳᠠᠭᠠᠳᠤ ᠬᠦᠴᠦ ᠪᠡᠷ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠭᠡᠳᠦᠢ ᠨᠥᠬᠦᠴᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠲᠡᠷᠡ ᠯᠡ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠡᠭᠡᠨ ᠣᠷᠣᠰᠢᠨᠠ᠃[1] ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠦᠯᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠮᠥᠨ ᠢᠨᠧᠷᠼᠢ inertia ᠶ᠋ᠢᠨ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠭᠡᠳᠡᠭ᠃
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠤᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠠᠯᠢᠪᠠᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠳ᠋ᠦ ᠭᠠᠳᠠᠭᠠᠳᠤ ᠬᠦᠴᠦᠨ ᠤ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠶ᠋ᠢᠡᠷ ᠡᠭᠦᠰᠦᠭᠰᠡᠨ ᠬᠤᠷᠳᠤᠳᠬᠠᠯ ᠨᠢ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠤᠢ ᠬᠦᠴᠦ ᠲᠠᠢ ᠠᠳᠠᠯᠢ ᠴᠢᠭ᠌ ᠲᠡᠢ ᠪᠦᠭᠡᠳ ᠰᠢᠭᠤᠳ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠤᠯᠲᠠᠢ᠂ ᠬᠠᠷᠢᠨ ᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠮᠠᠰ ᠲᠠᠢ ᠤᠷᠪᠠᠭᠤ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠤᠯᠲᠠᠢ ᠪᠠᠢᠢᠨᠠ᠃ [2]
F(t) = ma(t)
ᠬᠣᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠢ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠠᠨ ᠥᠪᠡᠷ ᠲᠠᠭᠡᠨ ᠠᠭᠤᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠠᠢᠢᠭᠠ ᠬᠦᠴᠦ ᠲᠡᠭ (0) ᠲᠡᠢ ᠲᠡᠩᠴᠡᠭᠦᠦ ᠦᠶᠠ ᠳ᠋ᠦ ᠬᠤᠷᠳᠤᠳᠬᠠᠯ ᠲᠡᠭ (0) ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠲᠤᠯᠡ ᠵᠢᠭᠳᠡ ᠬᠤᠷᠳᠤᠲᠠᠢ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠡᠭᠡᠨ ᠬᠡᠪ ᠶ᠋ᠢᠡᠷ ᠣᠷᠣᠰᠢᠨᠠ᠃
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠠᠯᠢᠪᠠ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠳ᠋ᠤ ᠶᠠᠭ ᠲᠡᠩᠴᠡᠭᠦᠦ ᠡᠰᠡᠷᠭᠦ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠳᠡᠭ᠌᠃
F = -F
ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠢ ᠢᠮᠫᠦ᠋ᠯᠰmomentum ᠬᠠᠳᠠᠭᠠᠯᠠᠭᠳᠠᠬᠤ ᠤᠳᠬᠠ ᠶ᠋ᠢ ᠠᠭᠤᠯᠳᠠᠭ᠃ [3] ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ f = ma ᠭᠡᠬᠦ ᠡᠨᠡ ᠨᠡᠩ ᠡᠩ ᠦ᠋ᠨ ᠲᠡᠭᠰᠢᠳᠬᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠹᠢᠽᠢᠻ ᠦ᠋ᠨ ᠰᠢᠩᠵᠢᠯᠡᠬᠦ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠪᠦᠬᠦᠢᠢᠯᠡ ᠴᠣᠭᠴᠠ ᠰᠠᠭᠤᠷᠢᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃
ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ ᠦᠭᠡᠰ
Newton’s laws of motion
Законы Ньютона
ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ