"Усны хан гүрвэл"-ны өөр хувилбарууд

Wikibilig-с
(layout formatting)
(layout formatting)
1-р мөр: 1-р мөр:
<small><small>[https://www.facebook.com/groups/MongolianWikipedia/permalink/1988009144747836 <span style="color:blue;">Монгол бичгийн том харагдацтай тигийг (фонт) энэ холбоосоос татаж авна уу</span>]</small></small>
<span style="writing-mode: vertical-lr; "><big>__TOC__
<br><br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb; ">[[File:Varanus Salvator.jpg|thumbnail]]</span>
<span style="writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'">__TOC__</span>
<big><big>
[[File:Varanus Salvator.jpg|thumbnail]]
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb "><small><small><small>(Varanus</span> <span style="writing-mode: horizontal-tb ">Salvator)</small></small></small></span> ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠬᠢᠭᠡᠳ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠤᠤᠭᠠᠯ ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠢᠪ ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠬᠠᠷᠠᠭᠤᠯ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ <span style="writing-mode: horizontal-tb "><small><small><small>(varanus)</small></small></small></span> ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠵᠦᠢᠯ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ᠂ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠤᠮᠠᠷᠳᠤ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ ᠊ᠦᠨ ᠡᠷᠭᠢ ᠡᠴᠡ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ - ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠊ᠤᠨ ᠬᠤᠢᠢᠭ᠂ ᠮᠠᠯᠠᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠬᠤᠢᠢᠬ᠂ ᠢᠨᠳᠥᠨᠧᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠯᠳᠡᠪ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠳ ᠊ᠳᠤ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠪᠠ ᠦᠰᠦᠨ ᠊ᠳᠤ ᠥᠢᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠰᠢᠳᠠᠷ ᠨᠤᠲᠤᠭᠯᠠᠨ᠎ᠠ᠃  
<span style="writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'">
=ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠮᠵᠢ=
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">(Varanus</span> <span style="writing-mode: horizontal-tb ">Salvator)</span> ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠬᠢᠭᠡᠳ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠤᠤᠭᠠᠯ ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠢᠪ ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠬᠠᠷᠠᠭᠤᠯ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">(varanus)</span> ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠵᠦᠢᠯ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ᠂ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠤᠮᠠᠷᠳᠤ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ ᠊ᠦᠨ ᠡᠷᠭᠢ ᠡᠴᠡ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ - ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠊ᠤᠨ ᠬᠤᠢᠢᠭ᠂ ᠮᠠᠯᠠᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠬᠤᠢᠢᠬ᠂ ᠢᠨᠳᠥᠨᠧᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠯᠳᠡᠪ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠳ ᠊ᠳᠤ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠪᠠ ᠦᠰᠦᠨ ᠊ᠳᠤ ᠥᠢᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠰᠢᠳᠠᠷ ᠨᠤᠲᠤᠭᠯᠠᠨ᠎ᠠ᠃  
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠨᠢ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb "><small><small><small>(Varanus)</small></small></small></span> ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ <span style="writing-mode: horizontal-tb "><small><small><small>(genus)</small></small></small></span> ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠲᠤᠮᠤᠬᠠᠨ ᠵᠦᠢᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb "><small><small><small>(species)</small></small></small></span> ᠶᠤᠮ᠃  ᠦᠷᠵᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠨᠠᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠦᠷᠬᠦ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠡᠷ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">40</span> ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ᠂ 1 ᠻᠢᠯᠥᠭᠷᠠᠮ ᠵᠢᠩ ᠲᠠᠲᠠᠬᠤ ᠪ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">50</span> ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠤᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ᠃  ᠭᠡᠬᠦ ᠊ᠳᠡᠭᠡᠨ ᠠᠮᠢᠳᠤᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠲᠤᠷᠰᠢᠳᠠ ᠶᠡᠬᠡᠬᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤᠷᠠᠬᠤ ᠪᠠ ᠡᠷ ᠊ᠡ ᠨᠢ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠡᠴᠡ ᠪᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ [4] ᠬᠤᠪᠤᠷ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠊ᠳᠤ ᠨᠠᠰᠤ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">1.5–2</span> ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ [5] ᠤᠷᠲᠤ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠪᠠ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠦᠷᠢᠳᠬᠡᠭᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ ᠊ᠳᠤ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">3.21</span> ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠠᠢᠢᠵᠡᠢ᠃ ᠨᠠᠰᠦ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠶᠡᠬᠡᠪᠴᠢᠯᠡᠨ 19.5 ᠻᠢᠯᠦᠭᠷᠠᠮ ᠬᠤᠷᠡᠮᠤᠢ[4][6]᠃ ᠡᠨᠡᠬᠤ ᠵᠦᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠵᠢᠩ 50 ᠻᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠭᠠᠷᠤᠢ [10]᠃ ᠲᠡᠷᠡ ᠪᠠᠢᠢᠲᠤᠭᠠᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">75-90</span> ᠺᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠬᠦᠷᠳᠡᠭ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠪᠤᠯᠪᠠᠴᠤ ᠪᠠᠲᠤᠯᠠᠭᠳᠠᠭᠠᠳᠤᠢ ᠪᠤᠯᠤᠯᠲᠠᠢ᠃ ᠶᠡᠷᠦ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠠᠯ ᠻᠤᠮᠤᠳᠣ᠋ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ 《ᠯᠤᠤ》᠊ᠢᠢᠨ ᠳᠠᠷᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠢᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠤᠷᠤᠨ᠎ᠠ᠃[7][11]  
 
=<span style="writing-mode: vertical-rl ">ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠮᠵᠢ</span>=
<span style="writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'">
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠨᠢ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">(Varanus)</span> ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">(genus)</span> ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠲᠤᠮᠤᠬᠠᠨ ᠵᠦᠢᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">(species)</span> ᠶᠤᠮ᠃  ᠦᠷᠵᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠨᠠᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠦᠷᠬᠦ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠡᠷ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">40</span> ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ᠂ 1 ᠻᠢᠯᠥᠭᠷᠠᠮ ᠵᠢᠩ ᠲᠠᠲᠠᠬᠤ ᠪ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">50</span> ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠤᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ᠃  ᠭᠡᠬᠦ ᠊ᠳᠡᠭᠡᠨ ᠠᠮᠢᠳᠤᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠲᠤᠷᠰᠢᠳᠠ ᠶᠡᠬᠡᠬᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤᠷᠠᠬᠤ ᠪᠠ ᠡᠷ ᠊ᠡ ᠨᠢ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠡᠴᠡ ᠪᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ [4] ᠬᠤᠪᠤᠷ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠊ᠳᠤ ᠨᠠᠰᠤ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">1.5–2</span> ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ [5] ᠤᠷᠲᠤ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠪᠠ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠦᠷᠢᠳᠬᠡᠭᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ ᠊ᠳᠤ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">3.21</span> ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠠᠢᠢᠵᠡᠢ᠃ ᠨᠠᠰᠦ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠶᠡᠬᠡᠪᠴᠢᠯᠡᠨ 19.5 ᠻᠢᠯᠦᠭᠷᠠᠮ ᠬᠤᠷᠡᠮᠤᠢ[4][6]᠃ ᠡᠨᠡᠬᠤ ᠵᠦᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠵᠢᠩ 50 ᠻᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠭᠠᠷᠤᠢ [10]᠃ ᠲᠡᠷᠡ ᠪᠠᠢᠢᠲᠤᠭᠠᠢ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">75-90</span> ᠺᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠬᠦᠷᠳᠡᠭ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠪᠤᠯᠪᠠᠴᠤ ᠪᠠᠲᠤᠯᠠᠭᠳᠠᠭᠠᠳᠤᠢ ᠪᠤᠯᠤᠯᠲᠠᠢ᠃ ᠶᠡᠷᠦ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠠᠯ ᠻᠤᠮᠤᠳᠣ᠋ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ 《ᠯᠤᠤ》᠊ᠢᠢᠨ ᠳᠠᠷᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠢᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠤᠷᠤᠨ᠎ᠠ᠃[7][11]  
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠤᠯᠴᠢᠨᠯᠢᠭ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠲᠡᠢ᠂ ᠤᠷᠲᠤ᠂ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ᠂ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠠᠵᠢᠭᠤ ᠡᠴᠡ ᠪᠠᠨ ᠰᠢᠬᠠᠭᠳᠠᠨ ᠨᠢᠭᠲᠠᠷᠠᠭᠰᠠᠨ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠲᠡᠢ᠃ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠪᠦᠷᠬᠢᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ᠂ ᠲᠤᠯᠤᠭᠠᠢ ᠳᠠᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠨᠢ ᠨᠢᠷᠤᠭᠤᠨ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠡᠴᠡ ᠲᠣᠮᠤ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠬᠦᠷᠡᠨ᠂ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠥᠩᠭᠡ ᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠡᠪᠡᠯ ᠬᠡᠰᠡᠭ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠣᠯᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠳᠡᠭᠡᠷ ᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤ ᠠᠬᠢᠬᠤ ᠬᠢᠷᠢ ᠪᠡᠷ ᠪᠦᠳᠡᠭᠢᠷᠡᠨ ᠠᠷᠢᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠢᠳᠦ ᠪᠦᠷᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠠᠷᠤ ᠡᠴᠡ ᠵᠤᠷᠠᠢᠬᠤ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠢᠷᠮᠡᠭ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠬᠠᠷ ‍᠊ᠠ᠋ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠵᠤᠷᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ ᠭᠡᠵᠦ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠡᠩ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠦᠵᠦᠭᠦᠦ᠂ ᠰᠤᠨᠠᠭᠠᠷ ᠬᠣᠰᠢᠭᠤ ᠲᠠᠢ᠃ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠡᠷᠡᠦ ᠠᠮᠠ᠂ ᠬᠢᠷᠦᠭᠡ ᠰᠢᠳᠦ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠨᠢ ᠠᠩ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠨ ᠳᠣᠪᠲᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ ᠠᠯᠢ ᠠᠯᠢᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭ ᠪᠣᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠊ᠦ ᠭᠠᠷ ᠲᠤ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">11-25</span> ᠵᠢᠯ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ᠂ ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠊ᠳᠤ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠪᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠭᠣᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ ᠠᠵᠡᠢ᠃ [12][13]
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠤᠯᠴᠢᠨᠯᠢᠭ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠲᠡᠢ᠂ ᠤᠷᠲᠤ᠂ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ᠂ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠠᠵᠢᠭᠤ ᠡᠴᠡ ᠪᠠᠨ ᠰᠢᠬᠠᠭᠳᠠᠨ ᠨᠢᠭᠲᠠᠷᠠᠭᠰᠠᠨ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠲᠡᠢ᠃ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠪᠦᠷᠬᠢᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ᠂ ᠲᠤᠯᠤᠭᠠᠢ ᠳᠠᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠨᠢ ᠨᠢᠷᠤᠭᠤᠨ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠡᠴᠡ ᠲᠣᠮᠤ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠬᠦᠷᠡᠨ᠂ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠥᠩᠭᠡ ᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠡᠪᠡᠯ ᠬᠡᠰᠡᠭ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠣᠯᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠳᠡᠭᠡᠷ ᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤ ᠠᠬᠢᠬᠤ ᠬᠢᠷᠢ ᠪᠡᠷ ᠪᠦᠳᠡᠭᠢᠷᠡᠨ ᠠᠷᠢᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠢᠳᠦ ᠪᠦᠷᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠠᠷᠤ ᠡᠴᠡ ᠵᠤᠷᠠᠢᠬᠤ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠢᠷᠮᠡᠭ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠬᠠᠷ ‍᠊ᠠ᠋ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠵᠤᠷᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ ᠭᠡᠵᠦ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠡᠩ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠦᠵᠦᠭᠦᠦ᠂ ᠰᠤᠨᠠᠭᠠᠷ ᠬᠣᠰᠢᠭᠤ ᠲᠠᠢ᠃ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠡᠷᠡᠦ ᠠᠮᠠ᠂ ᠬᠢᠷᠦᠭᠡ ᠰᠢᠳᠦ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠨᠢ ᠠᠩ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠨ ᠳᠣᠪᠲᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ ᠠᠯᠢ ᠠᠯᠢᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭ ᠪᠣᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠊ᠦ ᠭᠠᠷ ᠲᠤ <span style="writing-mode: horizontal-tb ">11-25</span> ᠵᠢᠯ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ᠂ ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠊ᠳᠤ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠪᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠭᠣᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ ᠠᠵᠡᠢ᠃ [12][13]


=<span style="writing-mode: vertical-lr ">ᠵᠠᠩ<br> ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠯ᠂<br> ᠬᠦᠨᠡᠰᠤ<br> ᠲᠡᠵᠢᠭᠡᠯ</span>=
=ᠵᠠᠩ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠯ᠂ ᠬᠦᠨᠡᠰᠤ ᠲᠡᠵᠢᠭᠡᠯ=
[[File:Varanus Salvator 01.jpg|thumbnail]]
<span style="writing-mode: horizontal-tb">[[File:Varanus Salvator 01.jpg|thumbnail]]</span>
<span style="writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'">
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠰᠡᠭᠦᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠨ ᠲᠡᠮᠡᠴᠡᠳᠡᠭ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠭᠠᠷᠠᠮᠭᠠᠢ᠂ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠪᠣᠰᠤᠭ᠎ᠠ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷ ᠶᠦᠭᠡᠨ ᠲᠤᠰᠠᠯᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷᠳᠡᠨ ᠶᠠᠪᠤᠳᠠᠭ᠃ ᠮᠢᠬᠠᠴᠢᠨ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠵᠢᠭᠠᠰᠤ᠂ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠡᠷᠡᠭᠴᠢᠳ᠂ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ᠂ ᠬᠠᠪᠴᠢ᠂ ᠮᠤᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ‍ᠢ ᠠᠩᠨᠠᠳᠠᠭ᠃[16] ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠶᠠᠰᠤᠲᠤ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠥᠨ ᠪᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠠᠯᠠᠭᠤ ᠮᠠᠲᠠᠷ᠂ ᠮᠠᠲᠠᠷ ᠊ᠤᠨ ᠥᠨᠳᠡᠭ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠠᠵᠤᠭᠤ᠃[24] ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠮᠣᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ᠊ᠳᠦ ᠬᠥᠭᠡᠭᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠬᠥᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠮᠤᠳᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠠᠪᠠᠷᠢᠬᠤ ᠪᠠ ᠴᠢᠩᠭᠢᠭᠡᠳ ᠴᠦ ᠠᠶᠤᠯ ᠡᠴᠡ ᠵᠠᠢᠢᠯᠠᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠯ ᠮᠣᠳᠤᠨ ᠊ᠤ ᠮᠥᠴᠢᠷ ᠡᠴᠡ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠦᠰᠦᠷᠦᠨ ᠠᠮᠢ ᠪᠠᠨ ᠠᠪᠤᠷᠳᠤᠭ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠵᠡᠢ᠃[12]
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠰᠡᠭᠦᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠨ ᠲᠡᠮᠡᠴᠡᠳᠡᠭ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠭᠠᠷᠠᠮᠭᠠᠢ᠂ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠪᠣᠰᠤᠭ᠎ᠠ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷ ᠶᠦᠭᠡᠨ ᠲᠤᠰᠠᠯᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷᠳᠡᠨ ᠶᠠᠪᠤᠳᠠᠭ᠃ ᠮᠢᠬᠠᠴᠢᠨ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠵᠢᠭᠠᠰᠤ᠂ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠡᠷᠡᠭᠴᠢᠳ᠂ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ᠂ ᠬᠠᠪᠴᠢ᠂ ᠮᠤᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ‍ᠢ ᠠᠩᠨᠠᠳᠠᠭ᠃[16] ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠶᠠᠰᠤᠲᠤ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠥᠨ ᠪᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠠᠯᠠᠭᠤ ᠮᠠᠲᠠᠷ᠂ ᠮᠠᠲᠠᠷ ᠊ᠤᠨ ᠥᠨᠳᠡᠭ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠠᠵᠤᠭᠤ᠃[24] ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠮᠣᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ᠊ᠳᠦ ᠬᠥᠭᠡᠭᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠬᠥᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠮᠤᠳᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠠᠪᠠᠷᠢᠬᠤ ᠪᠠ ᠴᠢᠩᠭᠢᠭᠡᠳ ᠴᠦ ᠠᠶᠤᠯ ᠡᠴᠡ ᠵᠠᠢᠢᠯᠠᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠯ ᠮᠣᠳᠤᠨ ᠊ᠤ ᠮᠥᠴᠢᠷ ᠡᠴᠡ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠦᠰᠦᠷᠦᠨ ᠠᠮᠢ ᠪᠠᠨ ᠠᠪᠤᠷᠳᠤᠭ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠵᠡᠢ᠃[12]
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠰᠡᠭ ᠵᠡᠮ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ [16][26]᠃ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠬᠦ ᠮᠡᠳᠡᠷᠡᠮᠵᠢ ᠨᠢ ᠨᠡᠩ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠲᠤᠯᠠ ᠰᠡᠭ ᠊ᠢ ᠠᠯᠤᠰ ᠡᠴᠡ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠵᠦ ᠮᠡᠳᠡᠮᠦᠢ᠃  
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠰᠡᠭ ᠵᠡᠮ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ [16][26]᠃ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠬᠦ ᠮᠡᠳᠡᠷᠡᠮᠵᠢ ᠨᠢ ᠨᠡᠩ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠲᠤᠯᠠ ᠰᠡᠭ ᠊ᠢ ᠠᠯᠤᠰ ᠡᠴᠡ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠵᠦ ᠮᠡᠳᠡᠮᠦᠢ᠃  
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠢ ᠪᠣᠯᠭᠤᠭᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠬᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠬᠠᠵᠠᠬᠤ ᠨᠢ ᠰᠤᠳᠠᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠷᠪᠦᠰᠦ ᠊ᠢᠢ ᠲᠠᠰᠤᠴᠢᠬᠤ ᠠᠶᠤᠯᠲᠠᠢ᠃
ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠢ ᠪᠣᠯᠭᠤᠭᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠬᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠬᠠᠵᠠᠬᠤ ᠨᠢ ᠰᠤᠳᠠᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠷᠪᠦᠰᠦ ᠊ᠢᠢ ᠲᠠᠰᠤᠴᠢᠬᠤ ᠠᠶᠤᠯᠲᠠᠢ᠃


==<span style="writing-mode: vertical-rl ">ᠬᠣᠣᠷ</span>==
==ᠬᠣᠣᠷ==
<span style="writing-mode: vertical-lr; font-family: 'Noto Sans Mongolian'">
ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ <span style="writing-mode: horizontal-tb"><small><small><small>(Varanus)</small></small></small></span> ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠬᠣᠣᠷ ᠲᠠᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠲᠠᠯᠠ ᠪᠠᠷ ᠮᠡᠳᠬᠡᠯᠴᠡᠭᠡᠨ ᠥᠷᠨᠢᠭᠰᠡᠭᠡᠷ ᠪᠠᠢᠢᠮᠤᠢ᠃ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠵᠠᠭᠰᠠᠨ ᠊ᠤ ᠨᠥᠯᠦᠭᠡ ᠊ᠢ ᠵᠥᠪᠬᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠣᠯᠪᠣᠨ ᠲᠠᠢᠢᠯᠠᠪᠤᠷᠢᠯᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠠᠲᠠᠯᠠ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠊ᠦᠨ ᠦᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠰᠤᠳᠤᠯᠭ᠎ᠠ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠡᠨᠡ ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠵᠠᠷᠢᠮ ᠵᠦᠢᠯ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠳᠠᠭᠠᠨ ᠬᠣᠣᠷ ᠊ᠤᠨ ᠪᠤᠯᠴᠢᠷᠬᠠᠢ ᠲᠠᠢ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠊ᠢ ᠢᠯᠡᠷᠡᠭᠦᠯᠦᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠮᠠᠢ᠃ ᠬᠣᠣᠷ ᠨᠢ ᠪᠡᠶ ‌᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠠᠷᠢᠶᠠᠲᠠᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ᠂ ᠬᠦᠨᠡᠰᠦ ᠪᠡᠨ ᠪᠣᠯᠪᠠᠰᠤᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠤ ᠬᠥᠨᠳᠡᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠷᠡᠭᠦᠯ ᠠᠬᠤᠢ ᠊ᠢ ᠳᠡᠮᠵᠢᠬᠦ᠂ ᠠᠩ ᠪᠠᠨ ᠮᠠᠭᠤᠵᠢᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠢ ᠊ᠢᠢ ᠨᠢ ᠲᠠᠰᠦᠯᠠᠬᠤ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠣᠯᠤᠯᠲᠠᠢ [30][31] ᠃ ᠬᠠᠷᠢᠨ <span style="writing-mode: horizontal-tb"><small><small><small>Varanus</span> <span style="writing-mode: horizontal-tb">Salvator</small></small></small></span> ᠵᠤᠢᠢᠯ ᠊ᠳᠤ ᠬᠣᠣᠷ ᠪᠤᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠊ᠢ ᠬᠠᠷᠠᠬᠠᠨ ᠰᠢᠩᠵᠢᠯᠡᠭᠡᠳᠦᠢ ᠪᠠᠢᠢᠭ᠎ᠠ ᠠᠵᠡᠢ᠃
ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ (Varanus) ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠬᠣᠣᠷ ᠲᠠᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠲᠠᠯᠠ ᠪᠠᠷ ᠮᠡᠳᠬᠡᠯᠴᠡᠭᠡᠨ ᠥᠷᠨᠢᠭᠰᠡᠭᠡᠷ ᠪᠠᠢᠢᠮᠤᠢ᠃ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠵᠠᠭᠰᠠᠨ ᠊ᠤ ᠨᠥᠯᠦᠭᠡ ᠊ᠢ ᠵᠥᠪᠬᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠣᠯᠪᠣᠨ ᠲᠠᠢᠢᠯᠠᠪᠤᠷᠢᠯᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠠᠲᠠᠯᠠ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠊ᠦᠨ ᠦᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠰᠤᠳᠤᠯᠭ᠎ᠠ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠡᠨᠡ ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠵᠠᠷᠢᠮ ᠵᠦᠢᠯ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠳᠠᠭᠠᠨ ᠬᠣᠣᠷ ᠊ᠤᠨ ᠪᠤᠯᠴᠢᠷᠬᠠᠢ ᠲᠠᠢ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠊ᠢ ᠢᠯᠡᠷᠡᠭᠦᠯᠦᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠮᠠᠢ᠃ ᠬᠣᠣᠷ ᠨᠢ ᠪᠡᠶ ‌᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠠᠷᠢᠶᠠᠲᠠᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ᠂ ᠬᠦᠨᠡᠰᠦ ᠪᠡᠨ ᠪᠣᠯᠪᠠᠰᠤᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠤ ᠬᠥᠨᠳᠡᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠷᠡᠭᠦᠯ ᠠᠬᠤᠢ ᠊ᠢ ᠳᠡᠮᠵᠢᠬᠦ᠂ ᠠᠩ ᠪᠠᠨ ᠮᠠᠭᠤᠵᠢᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠢ ᠊ᠢᠢ ᠨᠢ ᠲᠠᠰᠦᠯᠠᠬᠤ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠣᠯᠤᠯᠲᠠᠢ [30][31] ᠃ ᠬᠠᠷᠢᠨ Varanus Salvator ᠵᠤᠢᠢᠯ ᠊ᠳᠤ ᠬᠣᠣᠷ ᠪᠤᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠊ᠢ ᠬᠠᠷᠠᠬᠠᠨ ᠰᠢᠩᠵᠢᠯᠡᠭᠡᠳᠦᠢ ᠪᠠᠢᠢᠭ᠎ᠠ ᠠᠵᠡᠢ᠃
 
=<span style="writing-mode: vertical-lr ">ᠡᠬᠢ <br>ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ</span>=
* Shine, R.; Harlow, P. S.; Keogh, J. S. (1996). "Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra". Biological Conservation. 77 (2-3): 125–134. doi:10.1016/0006-3207(96)00008-0.<br>
* Pianka, King & king. Varanoid lizards of the world. 2004<br>
* Water Monitor Lizard (Varanus salvator) at Pak Lah’s House | Mutakhir. Wildlife.gov.my (2012-02-23). Retrieved on 2012-08-22.<br>
* Shine, R., Harlow, P. S., & Keogh, J. S. (1996). Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra. Biological Conservation, 77(2), 125-134.<br>
* Water Monitor – Varanus salvator : WAZA : World Association of Zoos and Aquariums. WAZA. Retrieved on 2012-08-22.<br>
* Wood, Gerald (1983). The Guinness Book of Animal Facts and Feats. ISBN 978-0-85112-235-9.<br>
* "Asian Water Monitor". Wildlife Facts. Retrieved 2017-12-01.<br>Water Monitor Care Sheet | Black Dragon Care Sheet | Varanus salvator Care Sheet | Vital Exotics". www.vitalexotics.com.<br>  
* Robert George Sprackland (1992). Giant lizards. Neptune, NJ: T.F.H. Publications. ISBN 0-86622-634-6.<br>
* Whitaker, Rom (1981) "Bangladesh – Monitors and turtles". Hamadryad. 6 (3): 7–9<br>
* Rahman, K. M. M.; Rakhimov, I. I.; Khan, M. M. H. (2017). "Activity budgets and dietary investigations of Varanus salvator (Reptilia: Varanidae) in Karamjal ecotourism spot of Bangladesh Sundarbans mangrove forest". Basic and Applied Herpetology. 31: 45–56.<br>
* Arbuckle, Kevin. Ecological Function of Venom in Varanus, with a Compilation of Dietary Records from the Literature, Biowak, Vol. 3(2), pp. 46-56, 2009<br>
* Yong, Ed. The Myth of the Komodo Dragon’s Dirty Mouth, National Geographic, 06/27/2013. Accessed 15.8.2017.<br>


=<span style="writing-mode: vertical-lr ">ᠰᠡᠳᠬᠢᠭᠳᠡᠯ=
=ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ=
<Comments/>
<small><small><small>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Shine, R.; Harlow, P. S.; Keogh, J. S. (1996). "Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra". Biological Conservation. 77 (2-3): 125–134. doi:10.1016/0006-3207(96)00008-0.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Pianka, King & king. Varanoid lizards of the world. 2004<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Water Monitor Lizard (Varanus salvator) at Pak Lah’s House | Mutakhir. Wildlife.gov.my (2012-02-23). Retrieved on 2012-08-22.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Shine, R., Harlow, P. S., & Keogh, J. S. (1996). Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra. Biological Conservation, 77(2), 125-134.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Water Monitor – Varanus salvator : WAZA : World Association of Zoos and Aquariums. WAZA. Retrieved on 2012-08-22.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Wood, Gerald (1983). The Guinness Book of Animal Facts and Feats. ISBN 978-0-85112-235-9.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* "Asian Water Monitor". Wildlife Facts. Retrieved 2017-12-01.<br>Water Monitor Care Sheet | Black Dragon Care Sheet | Varanus salvator Care Sheet | Vital Exotics". www.vitalexotics.com.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Robert George Sprackland (1992). Giant lizards. Neptune, NJ: T.F.H. Publications. ISBN 0-86622-634-6.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Whitaker, Rom (1981) "Bangladesh – Monitors and turtles". Hamadryad. 6 (3): 7–9<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Rahman, K. M. M.; Rakhimov, I. I.; Khan, M. M. H. (2017). "Activity budgets and dietary investigations of Varanus salvator (Reptilia: Varanidae) in Karamjal ecotourism spot of Bangladesh Sundarbans mangrove forest". Basic and Applied Herpetology. 31: 45–56.<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Arbuckle, Kevin. Ecological Function of Venom in Varanus, with a Compilation of Dietary Records from the Literature, Biowak, Vol. 3(2), pp. 46-56, 2009<br>
<span style="writing-mode: horizontal-tb">* Yong, Ed. The Myth of the Komodo Dragon’s Dirty Mouth, National Geographic, 06/27/2013. Accessed 15.8.2017.<br>
</small></small></small></span>
=ᠰᠡᠳᠬᠢᠭᠳᠡᠯ=
<span style="writing-mode: horizontal-tb"><Comments/></span>


=<span style="writing-mode: vertical-lr ">ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ <br>ᠦᠭᠡᠰ</span>=
=ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ ᠦᠭᠡᠰ=
<span style="writing-mode: horizontal-tb"><small><small><small>
water monitor <br>
water monitor <br>
Asian water monitor <br>
Asian water monitor <br>
52-р мөр: 48-р мөр:
полосатый варан <br>
полосатый варан <br>
водяной варан <br>
водяной варан <br>
</small></small></small>

13:55, 21 Гуравдугаар сар 2019-ий байдлаарх засвар

ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ (Varanus Salvator) ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠬᠢᠭᠡᠳ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠡᠮᠦᠨᠡᠳᠦ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠤᠤᠭᠠᠯ ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠢᠪ ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠬᠠᠷᠠᠭᠤᠯ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ (varanus) ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠵᠦᠢᠯ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ᠂ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠤᠮᠠᠷᠳᠤ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ ᠊ᠦᠨ ᠡᠷᠭᠢ ᠡᠴᠡ ᠡᠨᠡᠳᠬᠡᠭ - ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠊ᠤᠨ ᠬᠤᠢᠢᠭ᠂ ᠮᠠᠯᠠᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠬᠤᠢᠢᠬ᠂ ᠢᠨᠳᠥᠨᠧᠽᠢᠢ ᠊ᠠ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠯᠳᠡᠪ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠳ ᠊ᠳᠤ ᠲᠦᠭᠡᠮᠡᠯ ᠪᠠ ᠦᠰᠦᠨ ᠊ᠳᠤ ᠥᠢᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠰᠢᠳᠠᠷ ᠨᠤᠲᠤᠭᠯᠠᠨ᠎ᠠ᠃

ᠳᠦᠷᠰᠦᠯᠡᠮᠵᠢ

ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠨᠢ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ (Varanus) ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ (genus) ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠲᠤᠮᠤᠬᠠᠨ ᠵᠦᠢᠯ (species) ᠶᠤᠮ᠃ ᠦᠷᠵᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠨᠠᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠦᠷᠬᠦ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠡᠷ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ 40 ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ᠂ 1 ᠻᠢᠯᠥᠭᠷᠠᠮ ᠵᠢᠩ ᠲᠠᠲᠠᠬᠤ ᠪ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ 50 ᠼᠧᠨᠲᠢᠮᠧᠲᠧᠷ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠤᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ᠃ ᠭᠡᠬᠦ ᠊ᠳᠡᠭᠡᠨ ᠠᠮᠢᠳᠤᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠲᠤᠷᠰᠢᠳᠠ ᠶᠡᠬᠡᠬᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤᠷᠠᠬᠤ ᠪᠠ ᠡᠷ ᠊ᠡ ᠨᠢ ᠡᠮ ᠊ᠡ᠋ ᠡᠴᠡ ᠪᠡᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠤᠯᠤᠨ᠎ᠠ᠃ [4] ᠬᠤᠪᠤᠷ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠊ᠳᠤ ᠨᠠᠰᠤ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ 1.5–2 ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ [5] ᠤᠷᠲᠤ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠪᠠ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠲᠤᠮᠤ ᠪᠦᠷᠢᠳᠬᠡᠭᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠲᠤᠬᠢᠶᠠᠯᠳᠠᠯ ᠰᠷᠢ ᠯᠠᠨᠻᠠ ᠊ᠳᠤ 3.21 ᠮᠧᠲ᠋ᠧᠷ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠠᠢᠢᠵᠡᠢ᠃ ᠨᠠᠰᠦ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠭᠦᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠶᠡᠬᠡᠪᠴᠢᠯᠡᠨ 19.5 ᠻᠢᠯᠦᠭᠷᠠᠮ ᠬᠤᠷᠡᠮᠤᠢ[4][6]᠃ ᠡᠨᠡᠬᠤ ᠵᠦᠢᠯ ᠊ᠦᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ ᠬᠦᠷᠴᠦ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠊ᠤᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠵᠢᠩ 50 ᠻᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠭᠠᠷᠤᠢ [10]᠃ ᠲᠡᠷᠡ ᠪᠠᠢᠢᠲᠤᠭᠠᠢ 75-90 ᠺᠢᠯᠤᠭᠷᠠᠮ ᠬᠦᠷᠳᠡᠭ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠪᠤᠯᠪᠠᠴᠤ ᠪᠠᠲᠤᠯᠠᠭᠳᠠᠭᠠᠳᠤᠢ ᠪᠤᠯᠤᠯᠲᠠᠢ᠃ ᠶᠡᠷᠦ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠠᠯ ᠻᠤᠮᠤᠳᠣ᠋ ᠠᠷᠠᠯ ᠊ᠤᠨ 《ᠯᠤᠤ》᠊ᠢᠢᠨ ᠳᠠᠷᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠢᠨ ᠊ᠢᠢᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠤᠷᠤᠨ᠎ᠠ᠃[7][11] ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠪᠤᠯᠴᠢᠨᠯᠢᠭ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠲᠡᠢ᠂ ᠤᠷᠲᠤ᠂ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ᠂ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠠᠵᠢᠭᠤ ᠡᠴᠡ ᠪᠠᠨ ᠰᠢᠬᠠᠭᠳᠠᠨ ᠨᠢᠭᠲᠠᠷᠠᠭᠰᠠᠨ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠲᠡᠢ᠃ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠨᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠪᠦᠷᠬᠢᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ᠂ ᠲᠤᠯᠤᠭᠠᠢ ᠳᠠᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠨᠢ ᠨᠢᠷᠤᠭᠤᠨ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠬᠠᠶᠢᠷᠰᠤ ᠡᠴᠡ ᠲᠣᠮᠤ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠬᠦᠷᠡᠨ᠂ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠥᠩᠭᠡ ᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠡᠪᠡᠯ ᠬᠡᠰᠡᠭ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠲᠣᠯᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠳᠡᠭᠡᠷ ᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤ ᠠᠬᠢᠬᠤ ᠬᠢᠷᠢ ᠪᠡᠷ ᠪᠦᠳᠡᠭᠢᠷᠡᠨ ᠠᠷᠢᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠢᠳᠦ ᠪᠦᠷᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠠᠷᠤ ᠡᠴᠡ ᠵᠤᠷᠠᠢᠬᠤ ᠰᠢᠷ ᠊ᠠ᠋ ᠢᠷᠮᠡᠭ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠬᠠᠷ ‍᠊ᠠ᠋ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠵᠤᠷᠪᠤᠰ ᠲᠠᠢ ᠭᠡᠵᠦ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠃ ᠨᠡᠩ ᠤᠷᠲᠤ ᠬᠦᠵᠦᠭᠦᠦ᠂ ᠰᠤᠨᠠᠭᠠᠷ ᠬᠣᠰᠢᠭᠤ ᠲᠠᠢ᠃ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠡᠷᠡᠦ ᠠᠮᠠ᠂ ᠬᠢᠷᠦᠭᠡ ᠰᠢᠳᠦ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠨᠢ ᠠᠩ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠨ ᠳᠣᠪᠲᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ ᠠᠯᠢ ᠠᠯᠢᠨ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭ ᠪᠣᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠊ᠦ ᠭᠠᠷ ᠲᠤ 11-25 ᠵᠢᠯ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ᠂ ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠊ᠳᠤ ᠲᠡᠭᠦᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠪᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠭᠣᠨᠢ ᠨᠠᠰᠤᠯᠳᠠᠭ ᠠᠵᠡᠢ᠃ [12][13]

ᠵᠠᠩ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠯ᠂ ᠬᠦᠨᠡᠰᠤ ᠲᠡᠵᠢᠭᠡᠯ

ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠰᠡᠭᠦᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠪᠡᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠨ ᠲᠡᠮᠡᠴᠡᠳᠡᠭ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠳᠤ ᠭᠠᠷᠠᠮᠭᠠᠢ᠂ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠳᠡᠭᠡᠷᠬᠢ ᠪᠣᠰᠤᠭ᠎ᠠ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷ ᠶᠦᠭᠡᠨ ᠲᠤᠰᠠᠯᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠰᠡᠯᠡᠭᠦᠷᠳᠡᠨ ᠶᠠᠪᠤᠳᠠᠭ᠃ ᠮᠢᠬᠠᠴᠢᠨ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠵᠢᠭᠠᠰᠤ᠂ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠡᠷᠡᠭᠴᠢᠳ᠂ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ᠂ ᠬᠠᠪᠴᠢ᠂ ᠮᠤᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ‍ᠢ ᠠᠩᠨᠠᠳᠠᠭ᠃[16] ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠶᠠᠰᠤᠲᠤ ᠮᠡᠨᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠮᠥᠨ ᠪᠠᠭ᠎ᠠ ᠵᠠᠯᠠᠭᠤ ᠮᠠᠲᠠᠷ᠂ ᠮᠠᠲᠠᠷ ᠊ᠤᠨ ᠥᠨᠳᠡᠭ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠠᠵᠤᠭᠤ᠃[24] ᠠᠪᠤᠷᠭᠤ ᠮᠣᠭᠠᠢ ᠲᠡᠷᠢᠭᠦᠲᠡᠨ ᠊ᠳᠦ ᠬᠥᠭᠡᠭᠡᠭᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠦᠶᠡᠰ ᠲᠦ ᠪᠡᠨ ᠬᠦᠴᠦᠷᠬᠡᠭ ᠬᠥᠯ᠂ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠊ᠢᠢᠡᠨ ᠮᠤᠳᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠠᠪᠠᠷᠢᠬᠤ ᠪᠠ ᠴᠢᠩᠭᠢᠭᠡᠳ ᠴᠦ ᠠᠶᠤᠯ ᠡᠴᠡ ᠵᠠᠢᠢᠯᠠᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠣᠯ ᠮᠣᠳᠤᠨ ᠊ᠤ ᠮᠥᠴᠢᠷ ᠡᠴᠡ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠠ᠋ ᠦᠰᠦᠷᠦᠨ ᠠᠮᠢ ᠪᠠᠨ ᠠᠪᠤᠷᠳᠤᠭ ᠬᠡᠮᠡᠨ ᠲᠡᠮᠳᠡᠭᠯᠡᠵᠡᠢ᠃[12] ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠭᠦᠨᠴᠢᠯᠡᠨ ᠰᠡᠭ ᠵᠡᠮ ᠢᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠠᠢᠢᠨ᠎ᠠ [16][26]᠃ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠬᠦ ᠮᠡᠳᠡᠷᠡᠮᠵᠢ ᠨᠢ ᠨᠡᠩ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠲᠤᠯᠠ ᠰᠡᠭ ᠊ᠢ ᠠᠯᠤᠰ ᠡᠴᠡ ᠦᠨᠦᠷᠯᠡᠵᠦ ᠮᠡᠳᠡᠮᠦᠢ᠃ ᠤᠰᠤᠨ ᠊ᠤ ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠲᠡᠢ ᠪᠣᠯᠭᠤᠭᠠᠮᠵᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠬᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠲᠡᠢ᠂ ᠬᠤᠷᠴᠠ ᠰᠢᠳᠦ ᠪᠡᠷ ᠬᠠᠵᠠᠬᠤ ᠨᠢ ᠰᠤᠳᠠᠰᠤ᠂ ᠰᠢᠷᠪᠦᠰᠦ ᠊ᠢᠢ ᠲᠠᠰᠤᠴᠢᠬᠤ ᠠᠶᠤᠯᠲᠠᠢ᠃

ᠬᠣᠣᠷ

ᠬᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠊ᠦᠨ (Varanus) ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠬᠣᠣᠷ ᠲᠠᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠲᠠᠯᠠ ᠪᠠᠷ ᠮᠡᠳᠬᠡᠯᠴᠡᠭᠡᠨ ᠥᠷᠨᠢᠭᠰᠡᠭᠡᠷ ᠪᠠᠢᠢᠮᠤᠢ᠃ ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ ᠬᠠᠵᠠᠭᠰᠠᠨ ᠊ᠤ ᠨᠥᠯᠦᠭᠡ ᠊ᠢ ᠵᠥᠪᠬᠡᠨ ᠬᠠᠯᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠲᠠᠢ ᠬᠣᠯᠪᠣᠨ ᠲᠠᠢᠢᠯᠠᠪᠤᠷᠢᠯᠠᠵᠤ ᠢᠷᠡᠭᠰᠡᠨ ᠠᠲᠠᠯᠠ ᠰᠡᠭᠦᠯ ᠊ᠦᠨ ᠦᠶ ᠊ᠡ᠋ ᠊ᠢᠢᠨ ᠰᠤᠳᠤᠯᠭ᠎ᠠ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠡᠨᠡ ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠊ᠳᠦ ᠪᠠᠭᠲᠠᠬᠤ ᠵᠠᠷᠢᠮ ᠵᠦᠢᠯ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠳᠠᠭᠠᠨ ᠬᠣᠣᠷ ᠊ᠤᠨ ᠪᠤᠯᠴᠢᠷᠬᠠᠢ ᠲᠠᠢ ᠪᠤᠯᠬᠤ ᠊ᠢ ᠢᠯᠡᠷᠡᠭᠦᠯᠦᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠮᠠᠢ᠃ ᠬᠣᠣᠷ ᠨᠢ ᠪᠡᠶ ‌᠊ᠡ᠋ ᠪᠡᠨ ᠠᠷᠢᠶᠠᠲᠠᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠬᠤ᠂ ᠬᠦᠨᠡᠰᠦ ᠪᠡᠨ ᠪᠣᠯᠪᠠᠰᠤᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠠᠨ ᠊ᠤ ᠬᠥᠨᠳᠡᠢ ᠊ᠢᠢᠨ ᠡᠷᠡᠭᠦᠯ ᠠᠬᠤᠢ ᠊ᠢ ᠳᠡᠮᠵᠢᠬᠦ᠂ ᠠᠩ ᠪᠠᠨ ᠮᠠᠭᠤᠵᠢᠷᠠᠭᠤᠯᠬᠤ᠂ ᠠᠮᠢ ᠊ᠢᠢ ᠨᠢ ᠲᠠᠰᠦᠯᠠᠬᠤ ᠊ᠳᠤ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠭᠳᠡᠳᠡᠭ ᠪᠣᠯᠤᠯᠲᠠᠢ [30][31] ᠃ ᠬᠠᠷᠢᠨ Varanus Salvator ᠵᠤᠢᠢᠯ ᠊ᠳᠤ ᠬᠣᠣᠷ ᠪᠤᠢ ᠡᠰᠡᠬᠦ ᠊ᠢ ᠬᠠᠷᠠᠬᠠᠨ ᠰᠢᠩᠵᠢᠯᠡᠭᠡᠳᠦᠢ ᠪᠠᠢᠢᠭ᠎ᠠ ᠠᠵᠡᠢ᠃

ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ

* Shine, R.; Harlow, P. S.; Keogh, J. S. (1996). "Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra". Biological Conservation. 77 (2-3): 125–134. doi:10.1016/0006-3207(96)00008-0.
* Pianka, King & king. Varanoid lizards of the world. 2004
* Water Monitor Lizard (Varanus salvator) at Pak Lah’s House | Mutakhir. Wildlife.gov.my (2012-02-23). Retrieved on 2012-08-22.
* Shine, R., Harlow, P. S., & Keogh, J. S. (1996). Commercial harvesting of giant lizards: The biology of water monitors Varanus salvator in southern Sumatra. Biological Conservation, 77(2), 125-134.
* Water Monitor – Varanus salvator : WAZA : World Association of Zoos and Aquariums. WAZA. Retrieved on 2012-08-22.
* Wood, Gerald (1983). The Guinness Book of Animal Facts and Feats. ISBN 978-0-85112-235-9.
* "Asian Water Monitor". Wildlife Facts. Retrieved 2017-12-01.
Water Monitor Care Sheet | Black Dragon Care Sheet | Varanus salvator Care Sheet | Vital Exotics". www.vitalexotics.com.
* Robert George Sprackland (1992). Giant lizards. Neptune, NJ: T.F.H. Publications. ISBN 0-86622-634-6.
* Whitaker, Rom (1981) "Bangladesh – Monitors and turtles". Hamadryad. 6 (3): 7–9
* Rahman, K. M. M.; Rakhimov, I. I.; Khan, M. M. H. (2017). "Activity budgets and dietary investigations of Varanus salvator (Reptilia: Varanidae) in Karamjal ecotourism spot of Bangladesh Sundarbans mangrove forest". Basic and Applied Herpetology. 31: 45–56.
* Arbuckle, Kevin. Ecological Function of Venom in Varanus, with a Compilation of Dietary Records from the Literature, Biowak, Vol. 3(2), pp. 46-56, 2009
* Yong, Ed. The Myth of the Komodo Dragon’s Dirty Mouth, National Geographic, 06/27/2013. Accessed 15.8.2017.

ᠰᠡᠳᠬᠢᠭᠳᠡᠯ

<Comments/>

ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ ᠦᠭᠡᠰ

water monitor
Asian water monitor
common water monitor
two-banded monitor
rice lizard
ring lizard
plain lizard
no-mark lizard
варан гүрвэл
ᠸᠠᠷᠠᠨ ᠭᠦᠷᠪᠡᠯ
полосатый варан
водяной варан