"Ньютоны хөдөлгөөний хуулиуд"-ны өөр хувилбарууд
б (222.125.231.158 (яриа)-н хийсэн засваруудыг 122.201.22.233-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.) Tag: Rollback |
б (Protected "Ньютоны хөдөлгөөний хуулиуд" ([Засварлах=Шинэ ба бүртгэлгүй хэрэглэгчдийг түгжих] (Дуусах хугацаа: 13:47, 13 Наймдугаар сар 2025 (UTC)) [Зөөх=Шинэ ба бүртгэлгүй хэрэглэгчдийг түгжих] (Дуусах хугацаа: 13:47, 13 Наймдугаар сар 2025 (UTC)))) |
(Өөрчлөлт алга)
|
21:47, 13 Наймдугаар сар 2024-ий байдлаарх одоогийн засвар
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠦᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠮᠸᠬᠠᠨᠢᠭ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠤᠨ ᠴᠢᠬᠤᠯᠠ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠠᠩᠬᠠ ᠢᠰᠠᠻ ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨsaac Newton 1687 ᠣᠨ ᠳ᠋ᠤ 《ᠪᠠᠢᠢᠭᠠᠯᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠭᠦᠨ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠮᠠᠲ᠋ᠸᠮᠠᠲ᠋ᠢᠭ ᠵᠠᠷᠴᠢᠮ ᠤᠳ》 (ᠯᠠᠲ᠋ᠢᠨ Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica) ᠪᠦᠷᠦᠭᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠪᠡᠨ ᠨᠡᠢᠢᠲᠡᠯᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ᠃
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠵᠢᠭᠳᠡ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠦ ᠪᠤᠢ ᠠᠯᠢᠪᠠ ᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠳ᠋ᠦ ᠭᠠᠳᠠᠭᠠᠳᠤ ᠬᠦᠴᠦ ᠪᠡᠷ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠭᠡᠳᠦᠢ ᠨᠥᠬᠦᠴᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠲᠡᠷᠡ ᠯᠡ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠡᠭᠡᠨ ᠣᠷᠣᠰᠢᠨᠠ᠃[1] ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠦᠯᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠮᠥᠨ ᠢᠨᠧᠷᠼᠢ inertia ᠶ᠋ᠢᠨ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠭᠡᠳᠡᠭ᠃
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠤᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠠᠯᠢᠪᠠ ᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠳ᠋ᠦ ᠭᠠᠳᠠᠭᠠᠳᠤ ᠬᠦᠴᠦᠨ ᠤ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠶ᠋ᠢᠡᠷ ᠡᠭᠦᠰᠦᠭᠰᠡᠨ ᠬᠤᠷᠳᠤᠳᠬᠠᠯ ᠨᠢ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠤᠢ ᠬᠦᠴᠦ ᠲᠠᠢ ᠠᠳᠠᠯᠢ ᠴᠢᠭ᠌ ᠲᠡᠢ ᠪᠦᠭᠡᠳ ᠰᠢᠭᠤᠳ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠤᠯᠲᠠᠢ᠂ ᠬᠠᠷᠢᠨ ᠪᠡᠶᠡᠲᠦ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠮᠠᠰ ᠲᠠᠢ ᠤᠷᠪᠠᠭᠤ ᠬᠠᠮᠢᠶᠠᠷᠤᠯᠲᠠᠢ ᠪᠠᠢᠢᠨᠠ᠃ [2]
F(t) = ma(t)
ᠬᠣᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠢ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠪᠠᠨ ᠥᠪᠡᠷ ᠲᠠᠭᠡᠨ ᠠᠭᠤᠯᠳᠠᠭ᠃ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠠᠢᠢᠭᠠ ᠬᠦᠴᠦ ᠲᠡᠭ (0) ᠲᠡᠢ ᠲᠡᠩᠴᠡᠭᠦᠦ ᠦᠶᠠ ᠳ᠋ᠦ ᠬᠤᠷᠳᠤᠳᠬᠠᠯ ᠲᠡᠭ (0) ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠲᠤᠯᠡ ᠵᠢᠭᠳᠡ ᠬᠤᠷᠳᠤᠲᠠᠢ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠤ ᠲᠥᠯᠥᠪ ᠲᠡᠭᠡᠨ ᠬᠡᠪ ᠶ᠋ᠢᠡᠷ ᠣᠷᠣᠰᠢᠨᠠ᠃
ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠠᠯᠢᠪᠠ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠳ᠋ᠤ ᠶᠠᠭ ᠲᠡᠩᠴᠡᠭᠦᠦ ᠡᠰᠡᠷᠭᠦ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠯ ᠦᠢᠯᠡᠴᠢᠯᠡᠳᠡᠭ᠌᠃
F = -F
ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠨᠢ ᠢᠮᠫᠦ᠋ᠯᠰmomentum ᠬᠠᠳᠠᠭᠠᠯᠠᠭᠳᠠᠬᠤ ᠤᠳᠬᠠ ᠶ᠋ᠢ ᠠᠭᠤᠯᠳᠠᠭ᠃ [3] ᠨᠢᠶᠦ᠋ᠲ᠋ᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠡᠨ ᠊ᠦ ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ f = ma ᠭᠡᠬᠦ ᠡᠨᠡ ᠨᠡᠩ ᠡᠩ ᠦ᠋ᠨ ᠲᠡᠭᠰᠢᠳᠬᠡᠯ ᠳ᠋ᠦ ᠰᠣᠩᠭᠤᠳᠠᠭ ᠹᠢᠽᠢᠻ ᠦ᠋ᠨ ᠰᠢᠩᠵᠢᠯᠡᠬᠦ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠪᠦᠬᠦᠢᠢᠯᠡ ᠴᠣᠭᠴᠠ ᠰᠠᠭᠤᠷᠢᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃
ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ ᠦᠭᠡᠰ
Newton’s laws of motion
Законы Ньютона
ᠡᠬᠢ ᠰᠤᠷᠪᠤᠯᠵᠢ